شعر تبریک عید از شاعران بزرگ ایران

نوروز جشن باستانی ایرانیان، هر ساله در نخستین روز بهار برگزار می شود و به عنوان یکی از کهن ترین جشن های به جا مانده از دوران باستان، نمادی از تجدید حیات طبیعت و آغاز سال نو به شمار می رود. این جشن با آداب و رسوم متنوع و زیبایی همراه است که در طول تاریخ الهام بخش شاعران و هنرمندان ایرانی بوده است. بهره مندی از این اشعار کهن برای بیان تبریک به عزیزان، پایبندی به اصالت، تاریخ و فرهنگ ایرانیان را نمایانگر می سازد. در این مقاله به بررسی تاریخچه و آداب و رسوم عید نوروز ایرانیان می پردازیم، ذکر می کنیم که این جشن باستانی چه ریشه ای دارد و در دوره های گوناگون چگونه آن را جشن می گرفتند. همچنین در آخر نمونه هایی از اشعار تبریک عید نوروز را با یکدیگر زمزمه می کنیم.

تاریخچه نوروز باستانی

نوروز ریشه در تمدن باستانی ایران دارد و قدمت آن به زمان های پیش از شکل گیری امپراتوری های ماد ها و هخامنشیان باز می گردد. این جشن در آغاز فصل بهار و هم زمان با اعتدال بهاری برگزار می شود که نشان دهنده تجدید حیات طبیعت و آغاز سال نو است. البته نام آن در اوستا ذکر نشده است. از سه هزار سال پیش از میلاد، در آسیای میانه و آسیای غربی دو عید رواج داشته است: عید آفرینش در اوایل پاییز و عید رستاخیز که در آغاز بهار برگزار می‌ شده است. بعد ها این دو عید پاییزی و بهاری به یک عید تبدیل گردیده و در آغاز بهار جشن گرفته می شده است. در دوره هخامنشیان، افراد از کشورهای مختلف با هدایای مختلف و ارزشمندی برای تبریک نوروز به تخت جمشید می آمده اند و ضمن جشن گرفتن نوروز به شکلی با شکوه در تخت جمشید؛ این کار نماید از اتحاد سرزمینهای تحت فرمان امپراتتوری هخامنشیان نیز محسوب می شده است.

در دوره ساسانیان، نوروز همچنان از مهم ترین جشن های ملی و مذهبی بود و با برگزاری آیین هایی چون آتش افروزی، پخش هدایا، دید و بازدید و پاکیزه سازی خانه ها همراه می شد. نوروز در سال ۲۰۱۰ میلادی به عنوان یک میراث فرهنگی ناملموس جهانی در فهرست یونسکو ثبت شد، که نشان دهنده اهمیت این جشن به عنوان جشنی فراملی و بین المللی است که پیام آور صلح، دوستی و احترام به طبیعت و فرهنگ های مختلف محسوب می شود. این جشن که از دل آیین های زرتشتی برخاسته، امروزه فراتر از مرزهای جغرافیایی، جشن مشترک مردمانی از ایران، افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان، عراق، ترکیه، ازبکستان، قزاقستان، ترکمنستان و بسیاری دیگر از کشورهاست. نوروز نه تنها یک جشن ملی بلکه یک میراث فرهنگی جهانی است که همچنان با شکوه و عظمت برگزار می شود.

آداب و رسوم نوروز

نوروز با مجموعه ای از آداب و رسوم خاص همراه است که هر یک نمادی از فرهنگ و اعتقادات ایرانیان به شمار می رود. بهره مندی از شعر تبریک عید برای گرامیداشت این جشن بزرگ نیز از جمله این آداب به شمار می رود. برخی از مهم ترین این آداب عبارت اند از:

• چهارشنبه سوری:  یکی از آیین های پیش از نوروز است؛ که در آخرین سهشنبه آخر سال برگزار می شود و مردم با روشن کردن آتش و پریدن از روی آن،  به استقبال سال نو می روند و آرزوی سلامتی و شادی می کنند.

• خانه تکانی: پیش از فرارسیدن نوروز، خانواده ها به نظافت و تمیز کردن خانه های خود می پردازند تا با خانه و زندگی تمیز و پاکیزه به استقبال سال نو بروند. در گذشته این امر برای ایرانیان جنبۀ معنوی داشته است. آن ها معتقد بوده اند که ارواح پاکیزه نیاکان زمانی که در ابتدای سال نو به خانه بیایند و آنجا را پاکیزه ببینند؛ برکت را برایشان می آورند.
• سفره هفت سین: همان گونه که می دانید چیدن سفره ای شامل هفت عنصر که نام آن ها با حرف «س» آغاز می شود، از رسوم اصلی نوروز باستانی ایرانیان تلقی می شود. این عناصر معمولا شامل سیب، سنجد، سمنو، سبزه، سیر، سرکه و سماق هستند که هر کدام نمادی از مفاهیم خاصی مانند سلامتی، برکت، شادابی و ثروت است.
• دید و بازدید: در ایام نوروز مردم به دیدار اقوام و دوستان می روند و سال نو را به یکدیگر تبریک می گویند که همین کار نشان دهنده تقویت روابط اجتماعی و خانوادگی است.
• سیزده بدر: در سیزدهمین روز فروردین مردم به دامان طبیعت می روند و این روز را با شادی و نشاط سپری می کنند. این رسم به منظور بدرقه نحسی احتمالی روز سیزدهم و استقبال از بهار است.

اشعار تبریک عید نوروز

شاعران ایرانی در طول تاریخ، نوروز را در آثار خود ستوده اند و با سرودن اشعار زیبا، این جشن باستانی را گرامی داشته اند. برای مثال می توان در دیوان حافظ، سعدی، مولوی و خیام نمونه هایی از این اشعار تاثیر گذار را خواند. در ادامه نمونه هایی از شعر تبریک عید نوروز را ارائه می دهیم:

بگشایید در و پنجره را

که نسیم خوش نوروز آید

همره رایحه نوروزی

ای بسا بخت دل افروز آید

فصل آرام و پر از سبزه و گل

بعد از آن سردی جانسوز آید

شب طولانی غمگین گذرد

دوره روشنی روز آید

از خدا می طلبم سال جدید

بر شما خوش شب و بهروز آید

باران زده و هوای فروردین است

موسیقی باغ بانگ بلدرچین است

پلکی بگشا و باز کن پنجره را

هر صبح بهار با تو عطرآگین است

اکنون که زمین شد ز بهاران همه گل

صحرا همه سبزه کوهساران همه گل

از فرقت توست در دل ما همه خار

وز طلعت تو به چشم یاران همه گل

ای آنکه ز عشق تو مرا نیست قرار

زین بیش به دست غصه خاطر مسپار

بر هر بد و نیک پرتو انداز چو مهر

بر ناخوش و خوش گذر تو چون باد بهار

جهان از باد نوروزی جوان شد

زمین در سایه سنبل نهان شد

ز رنگ سبزه و شکل ریاحین

زمین گویی به صورت آسمان شد

صبا در طره شمشاد پیچید

بنفشه خاک پای ارغوان شد

ز کوی یار می آید نسیم باد نوروزی

از این باد آر مدد خواهی چراغ دل برافروزی

به صحرا رو که از دامن غبار غم بیفشانی

به گلزار آی کز بلبل غزل گفتن بیاموزی

حافظ

اندر دل من مها دل افروز تویی

یاران هستند و لیک دلسوز تویی

شادند جهانیان به نوروز و به عید

عید من و نوروز من امروز تویی 

مولانا

برآمد باد صبح و بوی نوروز

به کام دوستان و بخت پیروز

مبارک بادت این سال و همه سال

همایون بادت این روز و همه روز 

سعدی

بر چهره ی گل نسیم نوروز خوش است

در صحن چمن روی دل افروز خوش است

از دی که گذشت هر چه گویی خوش نیست

خوش باش و ز دی مگو که امروز خوش است

خیام

جمع بندی

عید نوروز به عنوان یکی از کهن ترین جشن های ایرانیان، نمادی از تجدید حیات طبیعت و آغاز سال نو است. این عید از دیرباز تا کنون گرامی داشته می شود و شاعران بسیاری از جمله حافظ، سعدی، خیام و مولانا جلال الدین در دیوان خود به این عید فرخنده اشاره کرده اند. بهره گیری از اشعار آن ها به عنوان شعر تبریک عید نشان دهنده اصالت فرهنگی ایرانیان است. در این نوشته ابتدا به بررسی تاریخچه و آداب و رسوم مهم عید نوروز پرداختیم و سپس نمونه هایی از معروف ترین و زیبا ترین اشعار تبریک عید را بررسی نمودیم.